Nghệ thuật chế tác non bộ

Non bộ là giả sơn là tiểu hình hóa thiên nhiên, là không gian thu hẹp của khoảng trời mây non nước, đá, hoa, cây cỏ.. vẫn là dòng sông, thác suối, con thuyền, lùm cây, ghềnh đá, một nụ cười, một bóng dáng có khác nhau chăng là cách chọn lựa góc độ để chế tác mà thôi.

Như đã nói qua, chúng tôi thường lưu tâm đến tính chất hồn nhiên của cảnh trí. Phải làm sao để sự liên kết giữa các cảnh có được bình thường như chính ra nó phải như vậy, không thể khác. Cái hồn, cái chất sống không phải chỉ yên nghỉ trong âm hưởng của trang trí.

Khó là ở đấy, vì dễ trờ thành giả tạo. Cái THỰC và sống động – hồn nhiên phải toát ra từ khung cảnh, chất liệu, từ không gian chung của non bộ. tức là sự hòa hợp của các nhân tố chủ và khách quan – nhờ đó cảnh mang lại cho người xem một chút tình và toàn bộ cảnh quan phải là một cái vòng khép kín, trọn vẹn, đầy đủ, dù lớn, dù nhỏ, dù ít đá, dù nhiều đá. Không quá dày đặc cũng không quá miên man, tản mạn, trống trải quá, không xô đẩy, phủ nhận nhau, không xộc xệch. Không một chi tiết nào là thừa trong một không gian đó, khi đã được đặt chung trong một hồ thì khối đá to hàng chục tấn hay một viên đá bé bằng ngón tay cũng phải nêu bật được ý nghĩa và vai trò của nó. Không có viên đá này đẹp, hòn kia xấu. Cần biết là chính cái hòn đá xấu đã làm nổi hòn đá đẹp. Nếu tất cả đá đều đẹp giống nhau thì chẳng thấy hòn nào đẹp cả. Cái này nương tựa hay ỷ dốc cho cái kia, chi tiết này làm nổi bật chi tiết khác.

Cái tình, cái ý trong non bộ giúp nghệ nhân giải quyết các vấn đề kỹ thuật. Không phải cứ thấy một non bộ đẹp, lạ kỳ, phong cách nghệ thuật cao trên internet là có thể sao chép được ngay. Ảnh hưởng là một vấn đề tế nhị, giữa những nghệ nhân thường có một lối chế tác riêng, một phong cách của mình không ai giống ai, một non bộ độc đáo mang tính nghệ thuật cao, nhưng tùy từng góc độ nhìn nhận của mỗi người sẽ có những đánh giá riêng về độ thẩm mỹ.

Đối với các non bộ mang đầy đủ nét kỳ mỹ, mới lạ, tuy đẹp nhưng các kỹ thuật quá cao, chi phí lớn nên không phải ai cũng làm được.